مفردات مخزن الادویه بخش یکم

در این بخش از مفردات داروئی که از مخزن الادویه عقیلی خراسانی و الحاقات نرم افزار کتاب دوّم قانون در طب برداشت شده است ، تعداد 74 عدد مفرد را با اطلاعات و توضیحات کامل مفرد و به انضمام تصاویر و جستجو در لیست برای علاقه مندان طب سنتی طراحی و تولید گردید .
مخزن‌الادویه

مخزن‌الادویه، از کتاب‌های مهم در مورد داروها و واژگان پزشکی سنتی به زبان فارسی بود که در سدهٔ دوازدهم هجری نوشته شد. این اثر در سال ۱۱۸۳ ق تدوین شده است.

نویسنده این کتاب محمد حسین عقیلی علوی خراسانی، پزشک نامدار سدهٔ دوازدهم هجری است. وی در شیراز روزگار گذرانیده و چندی نیز در هند به سر برد. دو تألیف بسیار مهم از این پزشک در دست است که یکی مخزن الادویه در داروهای ساده و غیرترکیبی است. تألیف دیگر مجمع الجوامع و ذخایر التراکیب است که به قرابادین کبیر شهرت یافته و شامل داروهای ترکیبی است.

ساختار و محتوای قانون 

این کتاب عظیم بیش از یک‌میلیون کلمه دارد و شامل پنج بخش (کتاب) است که هریک به چند «فن»، «تعلیم»، «جمله» و «فصل» تقسیم می‌شود. پنج بخش کتاب عبارت است از: کلیات طب، ادویهٔ مفرده، امراض مخصوص اعضاء، امراض عمومی بدن، و ادویهٔ مرکبه.
 بوعلی در کتابِ یادشده سعی بلیغی در تعریف الفاظ طبی به‌گونه‌ای منطقی کرده و در تقسیم موضوعات و شرح مطالب نیز از روشی منطقی پیروی کرده‌است. قانون را باید ترکیبی علمی از تجارب بالینیِ بوعلی، آثار و تعالیم جالینوس و بقراط و ارسطو و نوشته‌های پزشکان ایرانی و مسلمان پیش از خود، چون رازی، ابن ربن طبری و ابوسهل مسیحی دانست.

کتاب قانون را بزرگترین سند پزشکیِ جالینوسی می‌دانند، ولی مسائل نظریِ ارسطویی بر این اثر ارزشمند مسلط است. بوعلی در تشریح به ارسطو استناد می‌کرد. وی مبانی کلی طب را برپایهٔ آرای جالینوس، و داروگیاه‌شناسی‌اش را بر اساس نوشته‌های دیوسکوریدس (داروگیاه‌شناس نامدار یونانی در قرن نخست میلادی) توضیح داده‌است.

بوعلی به طب نظری و عملی نظر داشته‌است. وی در آثار طبیِ خود و به‌ویژه در قانون، تعالیم عملی و بالینی را در قالب تعریف‌های نظری و علمی بیان کرده‌است. مشاهدات بالینیِ قانون را می‌توان با مفاهیم تجربیِ بالینیِ الحاوی مقایسه کرد. ابن سینا، رازی را شایستهٔ نام پزشک و حکیم نمی‌دانست، اما عملاً بسیاری از روش‌های درمان و کار تجربی خود را از الحاوی رازی آموخته‌بود.

بوعلی در شرح داروهای مفرد و قراباذین، نخست ماهیتشان را ذکر می‌کند و بعد نوع عالی و دانیِ آن را شرح می‌دهد. اکثر داروهای ذکرشده از داروهای گیاهی یا حیوانی است. او از مواد معدنی و ترکیبات شیمیایی نیز در داروسازی استفاده می‌کرده‌است؛ ازجمله طلا، سرب، نقره، سفیداب، گوگرد، ‍‍زرنیخ، لاجورد، و زنگار.

ابن سینا، ضمن توصیف کارکرد این مواد، اطلاعات جالبی نیز دربارهٔ شیمی غیرآلی بیان کرده‌است. در کتاب اولِ قانون، برخی اطلاعات دربارهٔ طرز آزمایش مواد دقیقاً آمده‌است؛ ازجمله شرح تصفیهٔ آب هنگام مسافرت.

بوعلی سینا در قانون به نکات خاصی اشاره می‌کند که پیش و حتی پس از آن دوره، به آنها توجه چندانی نمی‌شده‌است.

ندای سلامت با طبیعت

مهندس سید رحمت الله انصاری

تلگرام ندای سلامت:

  https://t.me/nedayesa

سایت ندای سلامت با طبیعت :

ansari110.com